BABY: Een jaar lang (exclusief) kolven

Philippa is inmiddels veertien maanden en sinds twee weken ben ik het kolven definitief aan het afbouwen. Ik heb haar bijna veertien maanden (volledig) van borstvoeding voorzien, maar nu vind ik het mooi geweest. Afgelopen jaar heb ik heel veel vragen over het kolven gekregen, ik zet alle vragen (inclusief antwoorden) op een rijtje.  Waarom ben ik (exclusief) gaan kolven? Hoe houd ik het vol? Welke kolf raad ik aan? Hoe bewaar ik mijn melk? Hoe hield ik mijn productie hoog? Deze en meer vragen beantwoord ik allemaal in dit blog.

Allereerst de vraag, waarom kolf je exclusief?

Dit is in de eerste weken na de geboorte gegroeid. Ik wilde heel graag borstvoeding geven alleen dronk Philippa enorm onrustig. Op dag vier sliep ze ruim 24 uur achter elkaar, gewoon niet wakker te krijgen. Voeden vanuit de borst lukte niet, maar uit een flesje dronk ze wel heel goed (in haar slaap). Ik kwam er toen achter hoeveel makkelijker ze dronk uit een fles dan uit de borst. Toch wilde ik het borst voeden niet meteen opgegeven, maar Pip bleef enorm onrustig. Als ze ook maar iets hoorde was ze afgeleid en stopte ze met drinken. Het kwam er ook regelmatig uit omdat ze te snel dronk.

Ik vond het best een gedoe en merkte dat ik het kolven eigenlijk veel fijner vond omdat ze veel rustiger dronk en ik ook precies wist hoeveel ze dronk. Ik had ook het geluk dat ik een vrij goede productie had en maar een paar minuutjes hoefde te kolven om een flesje te vullen. In het begin kolfde ik steeds direct na de voeding een nieuw flesje, toen Tuur weer ging werken (na drie maanden, er zat een zomervakantie tussen zijn ouderschapsverlof, ook dit heeft er echt aan bijgedragen dat ik in het begin het kolven kon laten slagen) ben ik op vaste momenten per dag gaan kolven. 

Geef je nog weleens live borstvoeding?

Nee. Ik heb haar nog weleens geprobeerd te laten drinken in de afgelopen maanden, maar ze vindt het vooral heel leuk om met haar vingers in mijn tepel te knijpen, als ik haar hoofdje richting mijn borst beweeg weet ze niet hoe snel ze weg moet komen.

Welke kolf heb je en zou je hem aanraden?

Ik ben begonnen met een handkolf van Medela die ik kocht op dag twee, toen mijn productie nog niet op gang was en ik deze wilde stimuleren. Ik heb toen ook zo’n ziekenhuis pomp gehuurd van Medela, maar die heb ik maar een keer gebruikt… wat een verschrikking, dat pompende geluid! Voelde me net een koe. Die handpomp vond ik veel prettiger in gebruik en werkte even goed. Op dag vier kwam de productie op gang en flink ook. Ik heb daarna ook nog een handkolf van Hegen gekocht, daar zijn mijn flesjes ook van en het was handig dat ik dan meteen in het flesje dat ik ging geven kon kolven, scheelt weer afwas. Pas na 2 maanden heb ik een elektrische kolf gekocht, ik werd er wel een beetje gek van dat ik 7/8 keer per dag tien minuten lang bezig was met kolven en dat ik daar mijn handen voor moest gebruiken.

Ik heb gekozen voor de Medela Freestyle in combinatie met de kolfbeha. Ik heb lang getwijfeld over de Elvie, maar die was twee keer zo duur en uiteindelijk bleek hij voor mij ook totaal niet handig te zijn. De opvangbakjes van de Elvie zijn 120ml en in mijn hoogtijdagen liepen zelfs mijn Medela flessen van 300ml over! Ja ik maakt echt per sessie meer dan 600ml melk. Bizar als ik daar aan terug denk. De beha vind ik wel essentieel, hierdoor heb je je handen vrij. Ik draag vaak iets met een grote zak als ik aan het kolven ben, waar ik het apparaatje in stop zodat ik ook gewoon rond kan lopen. Inmiddels kan ik zelfs Philippa optillen en verschonen terwijl ik aan het kolven ben. Helaas kun je die beha niet de hele dag dragen, dus het is wel een gedoe met het steeds aan en uittrekken van dat ding, maar ook daar word je handig in.

Doet kolven pijn?

Sommige mensen vinden het pijnlijk, ik vind het gevoel best prima. Ja het prikt soms een beetje, maar ik ben er aan gewend. Door in het begin met de hand te kolven had ik het zelf in de hand en daardoor vond ik het minder spannend/pijnlijk. Sinds ik mijn elektrische kolf heb zet ik hem eigenlijk altijd op de aller hardste stand en dat kunnen mijn borsten prima aan. Maar dat is natuurlijk ook weer per persoon verschillend.

Heb je weleens moeite met je toeschietreflex?

Nee! Dat was juist een beetje het probleem met het live geven van borstvoeding, dat reflex was nogal sterk waardoor Philippa veel te veel te snel binnen kreeg. Ik kan je hier dus ook geen advies in geven, ik denk dat dat genetisch bepaald is. Rust is in veel gevallen het toverwoord, maar ja makkelijker gezegd dan gedaan. Nu ik een paar weken nog maar een keer per dag kolf merk ik dat mijn toeschietreflex flink is afgenomen, het duurt nu flink langer voordat er nog iets van melk uit mijn borsten komt.

Welke zakjes gebruik je om het te bewaren?

Ik gebruikte eerst de zakjes van Medela, maar die zijn best wel duur. Nu gebruik ik de zakjes van Nuliie (via Amazon) en dat is net wat betaalbaarder (20 euro voor 120 zakjes). Erg goed voor het milieu is al dat plastic natuurlijk niet, maar als je zeven vriezer lades vol hebt liggen zijn duurzame bakjes niet echt een optie. Zakjes zijn trouwens wel BPA-vrij. Ik vroor in het begin 180ml per zakje in, omdat melk nu meer bijvoeding is doe ik nu nog maar 150ml in een zakje. Er zijn ook mensen die aanraden om zakjes van 50ml te maken zodat je weinig melk verspild als je kindje een keer wat minder drinkt, maar heel eerlijk… wat een werk! En wat denk je van al die zakjes die je moet kopen.

Ik heb ook een periode 250ml in een zakje gedaan, ik had toen zo’n grote overproductie dat ik dacht, ik vul die zakjes gewoon helemaal, het is dit of weggooien. 250ml in een zakje is niet echt heel erg handig, omdat je eigenlijk nooit 250ml tegelijk geeft, je kunt dus niet dat zakje in een keer ontdooien in heet water (want als je het eenmaal verwarmd hebt kun je het nog maar een uurtje, hooguit twee bewaren). Je moet dan echt het hele zakje laten ontdooien in de koelkast voordat je het kunt geven. Dit vergt net wat meer denkwerk.

Hoe bewaar je je melk?

Als je je vriezer op -20 hebt staan en je vriezer zit apart van je koelkast (dus die deur gaat niet continu open en dicht) kun je melk tot een jaar bewaren. Ik had zeven vriezerlades vol liggen met melk, we hebben er zelfs een extra tweedehands vriezer voor aangeschaft, maar lange tijd deed ik helemaal niks met die melk omdat mijn productie goed bleef. Nu we bijna een jaar verder zijn ben ik mijn melk van vorig jaar aan het opmaken en vries ik de melk die ik nu kolf in. Ik doe zo’n zakje in kokend water en een minuut of 10 later is de melk op de perfecte temperatuur. Als ik overdag weg ga en dat is precies op het moment dat Pip eigenlijk een flesje zou moeten hebben, dan neem ik wel gewoon verse melk mee. Ik heb in mijn luiertas een speciaal vak waarin ik melk op temperatuur kan houden. Borstvoeding op kamertemperatuur hoeft niet opgewarmd te worden en je kunt het ongeveer 6 uur buiten de koelkast bewaren (als het niet te warm is) en in zo’n vak kan dat nog langer, al helemaal als je er een icepack bij doet.

Zoveel afwas, hoe doe je dat?

Ja in die eerste maanden was het afwassen echt een dagtaak. Gelukkig hoef ik mijn spullen niet uit te koken, warm water en zeep is al genoeg. Je kunt je flesjes zelfs in de vaatwasser zetten. Ik troostte mezelf met de gedachte dat het ooit minder zou worden. Echter… nu ben ik weer vijf keer per dag in de weer met hapjes maken en geven en dit kost eigenlijk nog veel meer tijd, haha. Sorry voor het slechte nieuws, maar het duurt nog wel even voordat het ‘beter’ wordt.

Hoeveel kolf je nu?

Vanaf 3 maanden na de bevalling ben ik de kolfmomenten gaan afbouwen. Na drie maanden reguleert je melkproductie, dat wil zeggen, je gaat iedere dag ongeveer dezelfde hoeveelheid melk maken. Dat wil niet zeggen dat je in een keer van 7 keer kolven 2 keer kan gaan kolven en moet verwachten dat je productie hetzelfde blijft. De hoeveelheid tijd die ik aan het kolven besteed blijft ongeveer gelijk (voor mij is dat 40 minuten, maar dat schijnt wel weinig te zijn in vergelijking met anderen, reken dus op iets meer tijd). Ik begon met 5x 7 minuten in september (na drie maanden dus), ging ik oktober naar 4x 9 en in november deed ik 3x 12 minuten. Ik had toen nog steeds een flinke overproductie (rond de 2 liter in oktober en rond de 1500 in december toen ik drie keer per dag kolfde).

In januari besloot ik twee keer per dag te gaan kolven, 2x 20 minuten. Philippa kreeg hapjes en hoefde minder te drinken, daarnaast vond ik het prettig om overdag niet meer aan kolven te hoeven denken. Mijn productie kelderde de eerste maanden flink, eerst naar 1000ml, toen naar 800ml en inmiddels zit ik op ongeveer 450ml per dag. Het voordeel is dat ik nog maar twee keer per dag hoef te kolven en dit is ook precies de hoeveelheid die ze nu drinkt. Volgens de richtlijn moet een baby van net een jaar 300ml melk per dag drinken, dus daar zit ze nog ruim boven. Ze drinkt drie flesjes per dag van rond de 150ml.

Ik wilde eigenlijk verder gaan afbouwen na haar eerste verjaardag, maar besloot toch door te gaan in onze zomervakantie, dan kan ik natuurlijk geen vriezer voorraad meenemen en het lijkt me naar als ze niet genoeg heeft. Op de dag dat we terug waren ben ik overgegaan op een keer kolven per dag, ik merk dat het nu snel minder wordt met mijn productie. Ik heb ongeveer 50-100ml per dag. 

Hoe zorg je dat je in het begin genoeg productie hebt?

Hoeveel productie je hebt is deels genetisch bepaald. Je kunt het voor een gedeelte ook zelf beïnvloeden, maar er zijn ook vrouwen die na heel veel proberen nog steeds weinig tot geen productie hebben. Zelf had ik wel redelijk makkelijk een erg hoge productie. Dat begon rond de derde dag na mijn bevalling. Om de spanning van mijn borsten te halen tussen de voedingen in kolfde ik dan af en toe met de hand, ik probeerde dat echt tot een minimum te beperken maar de stuwing was zo heftig. Toen ik merkte dat het kolven veel meer rust gaf dan het live borstvoeding geven ben ik rond 4/5 weken volledig op kolven over gegaan.

Belangrijk in de eerste 12 weken is dat je echt net zo vaak kolft als dat je kindje drinkt. Daarnaast heb ik de eerste 12 weken ook ‘s nachts gekolfd. De eerste zes weken twee keer per nacht en daarna een keer per nacht. Zelf genoeg (water) drinken is ook heel belangrijk (het vocht moet ergens vandaan komen), rust, zo min mogelijk stress en veel eten hebben me ook geholpen. Wij hadden het geluk dat Philippa gezond was (ja natuurlijk, krampjes, maar dat heeft iedere baby toch?) en dat Tuur naast zijn ouderschapsverlof van zes weken ook nog zes weken zomervakantie had, zo hebben we echt drie maanden alles samen kunnen doen. Hierdoor is de verdeling – als we allebei thuis zijn – nog steeds evenredig.

Wat doe je als je de hele dag onderweg bent?

Hier heb ik nu vrij weinig last van omdat ik bij het ontbijt en vlak voor het slapen gaan kolf. De eerste drie maanden na mijn bevalling kolfde ik wel 7/8 keer per dag, maar was ik veel thuis omdat ik lekker in mijn eigen bubbel bleef om te herstellen en genieten van gezin. Als ik wel de deur uit ging dan nam ik mijn handkolf mee en kolfde ik gewoon als het tijd was om te kolven. Ik kolfde gewoon in het openbaar, maar had vaak wel kleding aan waarbij dat makkelijk ging.

In mijn luiertas zit een vakje waar je je melk op temperatuur kunt houden dus daar deed ik de gekolfde melk dan in. Schoonmaken deed ik vaak in toiletten als ik onderweg was, met een beetje handzeep en warm water. Een handkolf weegt weinig en neemt niet veel ruimte in, dus die neem je heel makkelijk mee. Ook na die drie rustige maanden ben ik niet veel de deur uit geweest overdag omdat we toen allemaal weer binnen zaten door COVID. Ik heb dus heel weinig met mijn kolfapparaat mee hoeven nemen. Een geluk bij een ongeluk.

Hoe blijf je gemotiveerd om te kolven?

Laat ik voorop stellen dat ik veel geluk heb met mijn goede productie, dat werkt natuurlijk motiverend om door te gaan. Mijn doel was eerst om het zes maanden vol te houden, maar toen we op de zes maanden zaten was ik er voor mijn gevoel nog lang niet klaar mee. Ik had nog een mega goede productie, Philippa dronk het graag en ik hoefde nog maar twee keer per dag te kolven om alles in stand te houden. Het voelde voor mij als een kleine moeite om dit voort te zetten. Natuurlijk vervloek ik iedere keer weer het moment dat ik me uit moet kleden en die kolf-beha aan te trekken, maar als dat ding eenmaal zit (2 minuten later) is het prima. Nee, het is niet dat ik denk ‘jippie ik mag weer kolven’, maar als ik zie hoe Philippa geniet van haar flesjes dan denk ik… ja, prima, zo erg is het nu ook weer niet.

Merk je fysiek veel van dat je na een jaar nog borstvoeding geeft?

Vijf maanden na mijn bevalling (ik kolfde toen drie keer per dag) werd ik weer ongesteld. Meteen vanaf de eerste maand regelmatig. Mijn langste cyclus tot nu toe was 29 dagen, mijn kortste 26. Wat dat betreft heb ik het gevoel dat ik weer ’terug’ ben. Er zijn nog wel wat fysieke ongemakken die ik aan het kolven zou kunnen linken, maar ik zal nooit zeker weten of het daar echt aan ligt of dat het gewoon bij mijn postpartum-herstel hoort. Ongemakken zijn: snel verkouden/grieperig, ontstekingen in mijn kaak, regelmatig last van mijn onderrug, pigmentvlekken bij een enkele zonnestraal ondanks SPF50…

Maar er zijn ook dingen die juist goed gaan en die ik ook aan het kolven zou kunnen linken. Zo val ik heel makkelijk in slaap als ik ’s nachts wakker word (dit soort dingen moet je natuurlijk eigenlijk niet hardop zeggen, dan vervloek je het) dit heeft te maken met een hormoon dat je lichaam aanmaakt tijdens de borstvoedingsperiode. Daarnaast heb ik (nog) geen hormonale acné (ondanks dat mijn cyclus dus wel terug is).

Heb je weleens last van productiedipjes?

Ja! Iedere keer als ik ongesteld moet worden en de eerste dagen van mijn menstruatie heb ik een kleine dip. Gelukkig is dat met mijn vriezervoorraad geen probleem. Ook als ik ziek ben merk ik dat ik minder melkproductie heb, als ik dan eenmaal weer hersteld ben normaliseert het weer tot het oude niveau. Op een dag dat ik weinig gedronken heb, merk ik ook dat ik minder productie heb. Oh en als ik kolf vlak na een intensieve looptraining, dan heb ik ook wat minder. Dat laatste gebeurt niet zo vaak, omdat ik toch liever voor een training kolf dan er na (loopt toch iets lekkerder zonder die extra ballast in mijn voorgevel).

Hoe doe je het met alcohol drinken?

Je kunt prima een drankje drinken en een paar uur daarna kolven. In de eerste maanden had ik zo’n enorme productie dat als ik meer wilde drinken, ik mijn melk weggooide. Nu doe ik dat nog weleens, dan heb ik gelukkig mijn vriezervoorraad. In de zomervakantie kan dat natuurlijk niet, maar goed, als je niet gewend bent om veel te drinken dan is een drankje ook meer dan voldoende en er zijn gelukkig ook heel veel alcoholvrije drankjes waar ik enorm van geniet. Het voordeel is dat ik nooit katers heb en het is natuurlijk ook veel beter voor je lichaam om niet zoveel te drinken.

Wat doen jullie om Philippa aan iets anders dan borstvoeding te laten wennen?

Ik was eerst heel bang dat Pip niets anders zou lusten dan moedermelk. Ze heeft weleens kunstvoeding uit het flesje van een ander kindje gedronken. Of nou ja, ze heeft het geproefd, trok een heel zuur hoofd en gooide het flesje snel weg. De eerste keer dat ik haar havermelk gaf was ze ook niet geïnteresseerd, maar toen we het opwarmden dronk ze het ineens wel. Philippa krijgt nu iedere dag een flesje havermelk (of de volle versie uit het koelschap of de +calcium versie, van Oatly) en een flesje moedermelk (uit de vriezer, want mijn productie is niet hoog genoeg meer om een heel flesje per dag te vullen). Dit gaat voor ons gelukkig heel erg goed. We hebben nu nog ongeveer drie maanden aan voorraad liggen (als we doorgaan met een flesje per dag). Ik denk dat ik een gedeelte hiervan achter de hand hou, voor wanneer ze een keer ziek is.

Hoe bouw je het kolven af?

Ik kolfde tot de zomervakantie twee keer per dag twintig minuten, in de zomervakantie ben ik dat al langzaam af gaan bouwen naar twee keer vijftien minuten. Bij thuiskomst ben ik een keer per dag gaan kolven, in de ochtend. Dat ging eigenlijk meteen goed. Ik denk dat dit ook te maken heeft met het feit dat ik al veertien maanden postpartum ben en dat dit een natuurlijk proces is voor mijn lichaam. Ik ben die vijftien minuten steeds korter gaan maken, inmiddels zit ik op 7 minuten per keer.

Deze week ben ik overgegaan op een keer in de 36 uur kolven. Dus de ene keer kolf ik ’s avonds en de andere keer in de ochtend. Daarna wil ik een keer in de 48 uur gaan kolven en ik denk dat het dan wel snel klaar zal zijn. De reden dat ik zo voorzichtig afbouw is omdat ik hoop dat ik op deze manier niet al te veel hormoonschommelingen krijg, daar schijn je best wel last van te kunnen krijgen en ik ben sowieso gevoelig voor hormonen, daarom let ik hier dus extra goed op.

Mocht je ooit een tweede kindje krijgen zou je dan weer exclusief gaan kolven?

Goede vraag. Ik denk dat ik sowieso de eerste weken wel live borstvoeding zou willen geven. Als dat goed zou gaan dan zou ik dit ook voort willen zetten, afgewisseld met een paar keer per dag een flesje. Ik vind het ook heel prettig dat Tuur gewoon af en toe een voeding kan doen en ik vond het ook fijn dat Pip zo goed uit een flesje kon drinken, lijkt me ook vervelend als je kindje de fles weigert. Uiteindelijk werkte het kolven voor ons ontzettend goed. Pip dronk lekker, ik was er niet veel extra tijd aan kwijt. Ik zou het niet erg vinden om het nog een keer op deze manier te doen.

Hopelijk heb ik zo al jullie vragen beantwoord. Heb je nog een vraag, stel hem dan hieronder in de comments. Deel ook vooral jouw ervaring met borstvoeding, kolven, of kunstvoeding, ik ben benieuwd!

Liefs,

Annemerel