LET’S TALK ABOUT: My kick-ass friend Rinke

Toen Rinke en ik samen Taal & Communicatie studeerden waren we alles behalve BFF’s. We waren gewoon heel erg anders. Rinke woonde in Amsterdam en was een echte student. Ik had mijn leven en werk in Den Haag, oh… en Laura, met wie ik tijdens colleges brownies van Starbucks en de laatste nieuwstjes uit ons eigen leven deelde. Ik kan me slechts één conversatie met Rinke herinneren, ons eerste jaar was net begonnen en ze was nieuw tijdens mijn colleges van mijn minor Engels. Ze had namelijk eerst Russisch geprobeerd, alleen was dat haar niet helemaal goed bevallen. Mijn moeder zei vroeger altijd als ik niet naar haar geluisterd had ‘Ik spreek toch geen RUSSISCH’, nou dat heeft dus een reden, die taal is vrij heftig en zeker als je het alleen maar als minor volgt, is het vrij lastig om het goed te leren.

Goed, Rinke en ik studeerden dus samen, maar hadden verder geen contact. Dat veranderde een paar jaar geleden toen ze me ineens via Facebook Messenger een berichtje studeerde. Dat was november 2011. Ik heb hem net even terug gezocht, wat best een klus was aangezien we sinds die tijd 1500 berichten naar elkaar gestuurd hebben (no joke).  Maar goed in dat berichtje vertelde ze dus dat ze me tijdens onze studietijd eigenlijk maar een beetje stom vond (OK, thanks voor je eerlijkheid Rinke) maar dat ze nu totaal verslaafd was aan mijn blog en dat ze vond dat ik zo fantastisch leefde. Veren in mijn reet, Rinke wist precies hoe ze me in moest pakken ;-).

Maar waar wil ik heen met mijn verhaal… Sinds dat berichtje zijn Rinke en ik Facebook Messenger BFF’s. Ze werkt freelance voor kranten zoals het NRC, Het Parool en de Volkskrant en schrijft allemaal serieuze verhalen over de situatie in het Midden-Oosten enzo. Ook doet ze stoere dingen zoals undercover gaan bij Scientology voor het programma Rambam. Daarnaast is ze net als ik GROOT fan van Garance Doré. Rinke vindt het ontzettend leuk om ongevraagd complimenten te geven en op het moment dat een van ons schrijfstress heeft, weten we elkaar altijd te vinden. We houden allebei ook van rode wijn en weten dat een glas rode wijn op zijn tijd voor inspiratie kan zorgen.

Dus, waarom heb ik het vandaag over Rinke? Rinke is samen met fotograaf Thijs Heslenfeld naar een vluchtelingenkamp in Jordanië afgereisd. Onder de noemer ‘wij gaan geen dekens brengen’ zamelden ze geld in voor dit project. Dekens hebben Rinke en Thijs er inderdaad niet gebracht, maar ze hebben er wel prachtige foto’s en verhalen aan over gehouden. Die verhalen en foto’s hebben ze gebundeld en vanaf 4 december is ‘Anything out of Nothing’ voor 25 euro te koop, waarvan 5 euro linea recta naar het vluchtelingenkamp in Jordanië gaat. En omdat ik dit zo’n bijzonder project vind en niet kan wachten tot ik mijn boek volgende week in huis heb, wil ik dit graag met jullie delen. Rinke was helemaal door het dolle heen toen ik het haar vertelde, want een stukje op Annemerel.com was blijkbaar cooler dan al die grote kranten die haar geïnterviewd hebben (geloof ik niet helemaal hoor).

Ik stelde Rinke een aantal vragen over het project en de antwoorden op die vragen, die kun je hieronder lezen.

Wat bracht Thijs en jou naar Jordanië? Wisten jullie van tevoren al dat jullie dit boek gingen maken?
“In 2013 stapte een vriendin van mij gewoon in het vliegtuig naar Jordanië om muziek te maken met Syrische kindervluchtelingen. Ik was toen net aan het werk als journalist, en de oorlog in Syrië hield me bezig. Ineens dacht ik: je kunt natuurlijk gewoon daar naartoe! Dus boekte ik een ticket, en vloog naar Jordanië om reportages te maken in het beruchte vluchtelingenkamp Al-Za’atari, in Noord-Jordanië, zeven kilometer onder de Syrische grens.

De Syriërs leken zo zielig, als ik keek naar verhalen in de media. Ik zag foto’s van droevige gezichten. Van stoffige tenten in de woestijn. Ik las dat Syriërs kamp Al-Za’atari stenen gooiden naar hulpverleners. Een beetje het standaard beeld van een vluchtelingenkamp. Ik vroeg me af: is dit het hele verhaal? Zijn ze alleen maar zielig? Of zijn er ook verhalen over Syriërs die juist sterk zijn? Die hun leven weer opbouwen? Die van hun kamp misschien zelfs een stad maken?

Ik verkocht hier reportages over aan een aantal kranten, waaronder Het Parool. Maar mijn chef van Het Parool maakte zich een beetje zorgen: ik was 23, ze had liever dat ik met een ervaren reiziger zou gaan. Dus koppelde ze me aan Thijs Heslenfeld. Hij is een heel goede fotograaf, en heeft de hele wereld gezien.

Onze reis werd bijzonder. De Syriërs zaten helemaal niet zielig voor hun tent te wachten tot iemand brood kwam brengen. Ze bouwden zelf een winkelstraat met golfplaten kraampjes waar ik falafel, koffie, thee en zelfs bruidsjurken kon kopen. Echt krakkemikkig, maar tegelijk zo mooi! Zat ik bijvoorbeeld na het eten mijn vingers af te likken in een restaurantje, namen ze me mee naar een fonteintje in de hoek met een zeepbakje ernaast en een spiegeltje erboven. En als ze verhalen vertelden over hun leven voor de oorlog, over wat ze zijn kwijtgeraakt, schonken ze wel thee in hele mooie kristallen glaasjes. In alles zat trots, en waardigheid. Humor, zelfs. Ik ben aan die veerkracht verslaafd geraakt. Het jaar erop moest ik terug! Het kamp was nog mooier, de Syriërs hadden er kleine tuintjes aangelegd in de woestijn. Ze hadden vogeltjes in hun tenten. Ze gaven ons nu niet alleen thee, maar kookten maaltijden voor ons.

Die verhalen moesten we gewoon bundelen. Ze zijn te mooi, te bijzonder om alleen in een krant te printen die de dag erop weer in de oudpapierbak belandt, weet je wel? Dus in september zijn we nog een keer terug gegaan. Dit keer om persoonlijke portretten te maken, voor een boek.”

Wie zijn de mensen die we in Anything out of Nothing zien?
“Het zijn Syriërs die gevlucht zijn naar Jordanië en Libanon. Gezinnen, vaders, moeders, kinderen, opa’s en oma’s. Jonge mensen zoals ik. Van boeren tot gentechnologiespecialisten, van een dichteres van dertien tot een jochie van negen dat in zijn been in geschoten door een militair. Ze vertellen over hun leven, over wat belangrijk voor hen is, waar ze gelukkig van worden, wat hen verdrietig maakt. Op een dag liep Thijs met een Jordaanse politieman door kamp Al-Za’atari. Die agent keek bewonderend naar wat de tuintjes, de winkeltjes, de woonruimtes die de Syriërs hebben gemaakt. Hij zei: ‘These people can make Anything Out Of Nothing.’ Die mensen zie je in het boek.”

Welk verhaal is jou het meeste bijgebleven?
“Onze vertaler in kamp Za’atari, Anwar (26), ken ik nu twee jaar. Ik heb in totaal drie weken met hem gewerkt. Hij is zo’n fantastisch mens. Hij runt een circus in het kamp en maakt iedere dag kinderen aan het lachen. Als we met hem werken is hij één van ons. We maken altijd grappen , discussiëren over de beste oplossing voor de oorlog, over muziek, we dromen over de toekomst. Ik dacht dat ik hem kende. Dat ik van alle vluchtelingen juist in hem het meest had geïnvesteerd. Tot ik hem dit jaar voor het eerst zelf interviewde. Ik vroeg hem naar zijn leven in Syrië. Naar wat de oorlog met hem had gedaan.

Hij vertelde dat hij drie maanden eerder zijn broer had verloren door een raketaanval. Dat zijn andere broer drie jaar terug was doodgeschoten door het leger van Assad. Dat zijn beste vriend zichzelf een week geleden had opgehangen in een caravan vlakbij die van Anwar, door een depressie. Het voelde of mijn hart stilstond. Hoe erg kun je over het hoofd zien waar iemand doorheen gaat? Ik wist niet meer wat ik tegen Anwar kon zeggen. Ik zat met grote ogen naar hem te kijken, en schaamde me. Hij zei: ‘Are you shocked? Good. You should be shocked.’ Daarna vertelde hij dat hij in kamp Za’atari drie circussen wil oprichten, waarvan er nu al twee bestaan. Omdat het hem gelukkig maakt, en omdat hij gelooft dat hij hiermee anderen kan laten lachen ondanks dat ze hetzelfde, of erger, meemaken als hij. Ik heb er een lang interview van gemaakt, het is een inspirerend verhaal, maar ook heel emotioneel. Je vindt het in het boek.”

Heeft het vluchtelingenkamp jouw kijk op de wereld veranderd?
“Ja. De wereld is niet langer vol vreemden, maar vol mensen net als ik. Ik heb thee gedronken met moslims in een tentenkamp in de woestijn van Jordanië, met aanhangers van het Vrije Syrische Leger maar ook van de Libanese terreurbeweging Hezbollah. Op het NOS achtuurjournaal lijken zij totaal anders dan ik. Maar dat zijn ze niet. Ze rouwen net zo diep om verloren geliefden. Werken net zo hard om een bestaan op te bouwen voor hun kinderen. Worden gebroken door onrecht, staan weer op. Ze zoeken een zinvol bestaan, in zwart werk of door een goede oma te zijn. Ik durf overal heen, want ik weet dat ik overal zielsverwanten zal vinden, oprechtheid, gastvrijheid, en mooie verhalen.”

OK! Je hebt 100 woorden, geef me de perfecte pitch voor Anything Out Of Nothing!
“We weten het niet van onszelf, omdat ons leven niet uiteen valt zoals dat van de Syriërs, maar de veerkracht en waardigheid die zij in Anyhing Out Of Nothing laten zien, hebben wij ook. Daarom is dit geen boek van verdriet en uitzichtloosheid, maar van hoop. Ieder verhaal laat zien dat wij niet bang hoeven te zijn. Hoe ons leven ook afbreekt, we zijn sterk en vindingrijk genoeg om het weer op te bouwen. En dat leer je dan van vluchtelingen.”

En tot slot heel even eerlijk, hoeveel flessen rode wijn had je nodig om alle verhalen te schrijven (ik ben de tel kwijtgeraakt hoeveel flesjes Aperol Spritz ik afgelopen zomer gedronken heb in het kader van ‘inspiratie’)
“ANNEMEREL! We hadden afgesproken dat we het niet over onze alcoholistische uitspattingen zouden hebben, en al helemaal niet over die in ons eentje achter onze laptops aan de keukentafel. Maar als ik het zelf niet zeg weet jij het ook: het begint met één glaasje. Voor de sfeer. Dan krijg ik faalangst. Nog een glaasje. Daar word ik zo relaxt van dat ik er nog een inschenk omdat het me niet meer kan schelen dat ik in mijn eentje een fles wijn opdrink. Dit doe ik zo’n twee keer per week als schrijven pittig is. VOORDEEL DAARENTEGEN: ik heb heel veel geschreven in Jordanië en Libanon. En daar drink ik niks. Dus in totaal? Vijf, zes flesjes.”

Je bestelt ‘Anything Out Of Nothing’ onder andere via de website van het boek. Kosten zijn 27,50 euro, waarvan 5 euro direct naar een gezin in het vluchtelingenkamp gaat. De boeken worden vanaf vrijdag 4 december bezorgd. Je kunt het boek ook bestellen op Bol.com en voor de Belgen, op Cosmox.

Liefs,
Annemerel